دانستنیهای کلی و اولین های افغانستان

دانستنيهاي كلي افغانستان:

• نام عرفی: افغانستان
  
• نام رسمی: جمهوری اسلامی افغانستان
  
• نام بین المللی: AFGHANISTAN
  
• دین رسمی: دین مقدس اسلام
  
• زبان رسمی: زبان پشتو و دری (فارسی)
  
• زبانهای رایج: پشتو ، فارسی، ازبیکی، ترکمنی ، نورستانی ، بلوچی ، پشه ای و ...
  
• موقعیت سیاسی: جنوب آسیا ، شرق ایران ، شمال و غرب پاکستان
  
• موقعیت جغرافیایی: در جنوب غربی آسیا یبن 29 درجه و 22 دقیقه و 53 ثانیه و 38 درجه و 29 دقیقه و 27 ثانیه عرض البلد شمالی و بین 60 درجه و 28 دقیقه و 41 ثانیه و 47 درجه و 51 دقیقه و 47 ثانیه طول البلد شمالی واقع شده است.
  
• مساحت: مساحت افغانستان ۶۵۲۲۲۵ کیلومتر مربع است.که از نظر مساحت در جهان مقام چهلم و در قاره آسیا جایگاه یازدهم را دارا می‌باشد. حداکثر طول آن از شرقی‏ترین نقطه تا غربی‏ترین نقطه جنوبی آن 912 کیلومتر است
  طول مرزهای مشترک با کشورهای همسایه: پاکستان 2430 ، ایران 936 ، تاجیکستان 1026 ، ترکمنستان 744 ، ازبکستان 137 ، چین 76 کیلومتر .
  
• آب و هوا: خشک و تقریبا کم آب ، دارای تابستان گرم و زمستان سرد .
  
• قوميت ها و نژادها: پشتو، تاجيك، هزاره، ازبك.
  
• جغرافیای انسانی: طبق آمار سال ۲۰۰۵ دارای ۳۵ ولایت است. پرجمعیت ترین شهرهای افغانستان به ترتیب کابل ، قندهار ، مزار شریف، جلال آباد و ... هستند. روابط خویشاوندی و خانوادگی در میان مردم افغانستان بسیار نزدیک وصمیمانه‌است [نیاز به ذکر منبع] که نشانه عواطف و احساسات عمیق خانوادگی است. هنوز در این کشور مسائل حاد میان مردم توسط ریش‌سفیدان و بزرگان حل و فصل می‌شود.
  
• پايتخت: ۱-از سال ۱۷۴۷ تا ۱۷۷۵ قندهار ۲-از سال ۱۷۷۵ تا اکنون کابل
  
• روز ملي: 19 آگوست 1919.
  تاريخ عضويت در سازمان ملل1946 .
  
• نوع حكومت: فعلاً بصورت رياست جمهوري، به رياست آقاي حامد كرزاي منتخب انتخابات عمومي و آزاد سال1383 اداره مي‌شود.
  
• مليت: افغان
  
• مجلس نمایندگان افغانستان (ولسی جرگه): ۲۴۹ نفر
  
• مجلس سنا افغانستان (مشرانو جرگه): ۱۰۲ نفر
  
• واحد پول: افغاني(AFA) و هر صد هزار افغاني معادل يك لك مي‌باشد.
  
• دسترسي به خدمات پزشكي: يك پزشك براي 50000 نفر افغاني.
  
• سال مالي: اول حمل هر سال خورشيدي (21 مارچ)
  
• ساختمان ارضی: عمدتا کوهستانی و دارای دشتهایی هموار در شمال و جنوبغربی .
  
• ارتفاع از سطح دریا: مرتفع ترین نقطه : (نوشاخ 7485 متر) پست ترین نقطه (آمودریا 258 متر)
  
• منابع طبیعی: گاز طبیعی ، نفت ، آهن ، ذغال ، مس ، کرومیت ، طلق ، باریت ، گوگرد، سرب ،روی ، نمک ، سنگ های قیمتی و زینتی.
  
• زمین های قابل کشت: 78541.75 کیلومتر مربع
  
• زمین آبی: 23860 کیلومتر مربع
  
• محیط زیست: فقدان آب آشامیدنی تصفیه شده کافی ، قطع درختان جنگلی ، فرسایش خاک و استفاده از سلاحهای سنگین و استعمال مواد انفجاری فراوان در جنگ های چند ساله ، استفاده بی رویه از وسایل نقلیه و ماشین آلات در شهرها، به شدت محیط زیست را آلوده ساخته است .
  
• جمعیت: 29928987 نفر
  
• ساختار سنی: (0-14 سال 44.7%) (مرد 6842857)(زن 6524485 )
  (15-64 سال 52.9%) (مرد 8124077) (زن 7713603)
  (65 سال به بالا 2.4%) (مرد 353193 ) (زن 370772)
  
• رشد جمعیت: 4.77%
  
• میزان زاد و ولد: 47.02 در هر هزار نفر
  
• میزان مرگ و میر: 20.75 در هر هزا ر نفر
  
• میزان مهاجرت: 21.43 د رهر هزار نفر
  
• نسبت جنسیت:
  
• هنگام تولد: 1.05 مرد / زن
  
• زیر 15 سال: 1.05 مرد / زن
  
• 15-64 سال: 1.05 مرد / زن
  
• 65 سال به بالا: 0.95 مرد / زن
  
• جمع کل: 1.05 مرد / زن
  
• میزان مرگ و میر در هنگام تولد:
  
• جمع کل: 163.07 مرگ در هر هزار تولد زنده
  
• مرد: 167.79 مرگ در هر هزار تولد زنده
  
• زن: 158.12 مرگ در هر هزار تولد زنده
  
• امید به زندگی: کل جمعیت : 42.9 سال ، مردها : 42.71 سال زن ها : 43.1 سال
  
• امراض عمده مسری: از طریق خوراک و آب : میکروبی و اسهال خونی ،هپاتیت A ، تیفوئید .
  
• امراض مبتلابه: مالاریا
  
• میزان سواد کلی: 36% ، از مجموع 51% مرد و 21% زن (1999)
  
• مهاجران بازگشته: از چهار میلیون مهاجرتاخزان(1384) 2.3 میلیون بازگشته اند .
  
• تقسیمات اداری: سی و چهار ولایت
  
• استقلال: 19 اگست 1919
  تسوید قانون اساسی 14 دسامبر 2003 تا 4 جنوری 2004 . امضا 16 جنوری 2004
  
• سن قانونی: 18 سال
  
• نرخ رشد اقتصادی: 8 %
  
• درآمد سرانه: 200 دلار
  
• ترکیب اقتصادی: کشاورزی 38% ، صنعت 24% ، خدمات 38% ( به جز درآمد مواد مخدر )
  
• نیروی کار: 15 میلیون نفر
  
• افراد بیکار: 40%
  
• درصد شغل ها: کشاورزی 80% ، صنعت 10% ، خدمات 10%
  
• جمعیت زیر خط فقر: 53% (سال 2003)
  
• نرخ تورم مواد مصرفی: 16.3 % (2005)
  
• بودجه: (2004-2005) 830 میلیون دالر امریکایی .
  
• عواید: 269 میلیون دلار
  
• هزینه ها: 561 میلیون دالر
  
• محصولات: گندم ، میوه ها ، خشکبار ، پشم ، گوشت و پوست گوسفند ، پوست قره قل
  
• صادرات: بر اساس آمار ارائه شده از سوی وزارت اقتصاد صادرات افغانستان در سال جاری به حدود 500 میلیون دالر رسیده است. محصولات كشاورزي و صنايع دستي
  
• واردات: واردات افغانستان در سال جاری (1384) حدود 2/2 میلیارد دالر تخمین شده است. نفت، كالاهاي سرمايه‌ي، محصولات غذايي و كالاهاي مصرفي، ماشين‌هاي الكتريكي و غير الكتريكي.
  
• عواید خالص در سال 1384 از ناحیه تجارت: حدود 637 میلیون افغانی بوده است.
  
• درآمد ناشی از مواد مخدر در سال 1384: 2/2 میلیارد دالر
  
• صنعت: به مقدار کم، پارچه – صابون – مبلمان – کفش – کود شیمیایی – سیمان – قالی دست باف – گاز طبیعی – ذغال سنگ – مس
  
• تولیدات برق: 905 میلیون کیلو وات ساعت (2003)
  
• مصرف برق: 1042 میلیارد کیلووات ساعت (2003)
  
• واردات برق: 200 میلیون کیلو وات ساعت
  
• تولیدات گاز طبیعی: 220 میلیون متر مکعب (2001)
  
• مصرف نفت: 5000 بشکه در روز
  
• ذخیره ثبت شده گاز: 49.98 میلیارد متر مکعب (1 جنوری 2002)
  
• شرکای صادراتی: پاکستان 24% ، هند وستان 21.3% ، امریکا 12.4% ، آلمان 5.5% (2004)
  
• شرکای وارداتی: پاکستان 25.5% ، امریکا 8.7%، هندوستان 8.5% ، المان 6.5% ، ترکمنستان 5.3% ، کنیا 4.7 % ، کره جنوبی 4.2% ، روسیه 4.2 % ، ایران 31%
  
• بدهی خارجی: حدود 7000000000 ، پنجصد میلیون دالر بدهی به بانک های توسعه ای چند جانبه دارد . (2004) و بقیه به کشورهای مختلف کمک کننده بعد از اجلاس « بن ».
  
• دریافت کمک: در کنفرانس برلین (مارچ 2004) دریافت کننده ها متعهد شدند که برای افغانستان 8.7 میلیارد دلار برای سال 2004 تا سال 2009 – در کنفرانس لندن د رتاریخ 31 جنوری تا یک فبروری سال جاری (2006) برابر با 11 تا 12 جدی 1384 کشورها و موسسات کمک کننده متعهد شدند که برای افغانستان 10.5 میلیارددالر برای پنج سال آینده پرداخت نمایند.
  
• شاخص اقتصاد: ارزش توليد ناخالص داخلي در سال 2000معادل 21000 ميليون دلار بوده است توليد ناخالص ملي در سال 2001 معادل،3 ميليارد دلار بوده است.
  
• نيروي كار: 10ميليون نفر سال (2000).
  
• اشتغال: اشتغال در بخش كشاورزي %70 صنعت 15%، خدمات 15% مي‌باشد.
  
• نرخ تورم: 35% درصد.
  
• عضويت درسازمانهاي بين المللي: جمهوري‌ اسلامي‌ افغانستان‌ علاوه‌ بر سازمان‌ ملل‌ متحد (UN) در بانك‌ توسعه‌ آسيا (ADB) ، طرح‌ كلمبو (CP) ، سازمان‌ همكاريهاي‌ اقتصادي‌ (ECO ) ، كميسيون‌ اقتصادي‌ و اجتماعي‌ سازمان‌ ملل‌ براي‌ آسيا و اقيانوسيه‌ (ESCAP ) ، سازمان‌ خواروبار و كشاورزي‌ ملل‌ متحد (FAO) ، گروه (G-77) ، آژانس‌ بين‌المللي‌ انرژي‌ اتمي‌ (IAEA ) ، بانك‌ بين‌المللي‌ ترميم‌ و توسعه‌ (IBRD) ، سازمان‌ بين‌المللي‌ هواپيمايي‌ كشوري‌(ICAO) ، جامعه‌ بين‌المللي‌ توسعه‌(IDA) ، بانك‌ توسعه‌ اسلامي‌ (IDB)، صندوق‌ بين‌المللي‌ توسعه‌ كشاورزي‌(IFAD) ، سازمان‌ بين‌المللي‌ كار (ILO) ، صندوق‌ بين‌المللي‌ پول‌ (IMF) ، سازمان‌ بين‌المللي‌ ارتباطات‌ دورماهواره‌اي‌(INTELSAT) ، سازمان‌ بين‌المللي‌ مهاجرت‌(IOM) ، اتحاديه‌ بين‌المللي‌ ارتباطات‌ دور (ITU) ، جنبش‌ عدم‌ تعهد (NAM) ، سازمان‌ كنفرانس‌ اسلامي‌(OIC) ، سازمان‌ منع‌ سلاحهاي‌ شيميايي‌ (OPCW) ، كميسيون‌ تجارت‌ و توسعه‌ سازمان‌ ملل‌ متحد UNCTAD)) ، سازمان‌ اقتصادي‌، اجتماعي‌ و فرهنگي‌ ملل‌ متحد (UNESCO) ، سازمان‌ توسعه‌ صنعتي‌ ملل‌ متحد (UNIDO) ، اتحاديه‌ جهاني‌ پست‌(UPU) ، فدراسيون‌ جهاني‌ اتحاديه‌هاي‌ كارگري‌ WFTU)) و سازمان‌ بهداشت‌ جهاني‌(WHO) عضويت‌ دارد.

اولين هاي كشور افغانستاناولين پادشاه: احمد خان ابدالي، پسر زمان خان، از فرماندهان نظامي نادرشاه افشار بود. بعد از آن كه نادر در قرحان به قتل رسيد، احمد خان از اردوي نادر جدا شد و به سمت قندهار حركت كرد. احمد شاه دراني در سال 1160هـ . در قندهار توسط سرداران و بزرگان افغانستان به پادشاهي رسيد و در سال 1186هـ . از دنيا رفت. او اولين پادشاه و مؤسس افغانستان نوين است.

اولين رئيس جمهور: اولين رئيس جمهور كشور ما محمد داود خان است. او در سال 1352 ش در غياب پسر عموي خود يعني محمد ظاهر شاه آخرين پادشاه افغانستان كه به خارج از كشور سفر كرده بود طي يك كودتا اعلان جمهوريت كرد. بدين سان نظام سياسي كشور ما از پادشاهي به جمهوري تغيير كرد.

اولين قانون اساسي: اولين قانون اساسي در كشور ما بعد از استقلال از انگلستان در سال 1959 م توسط حكومت امان الله خان تدوين كرديد.

اولين فضانورد: عبد الاحد ممند در سال 1959 م در سرده افغانستان به دنيا آمد. او تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در افغانستان در تحصيلات تكميلي را در يكي از دانشكده‌هاي خلباني و فضا نوردي روسيه ادامه داد. وي در طول تحصيل خود، خلبان فوق العاده‌اي شد و از ميان همكارانش براي آموزش عالي و پرواز به ايستگاه فضايي«مير» انتخاب گرديد. عبد الاحد ممند پس از گذراندن تحصيلات عالي به عنوان فضا نورد حرفه‌اي در سال 1998 م مشغول كار شد. سر انجام او در حالي كه فقظ 29 سال داشت به همراه دو نفر روسي به نام‌هاي لياكوف و پوليكوف در 29 آگست 1998 رأس ساعت 55/2 صبح اولين مأموريت فضايي خود را آغاز نمود. مأموريت اين تيم فضا نوردي انجام تحقيقات و آزمايشات گروهي بود كه به كمك دو فضا نورد دیگر كه قبلاً در ايستگاه فضايي مستقر بودند انجام شد.

اولين ميدان هوايي(فرودگاه): اولين طياره را مردم كابل در هنگام جنگ استقلال 1919م در آسمان شهر كابل ديدند كه چند بمب روي اين شهر ريخت. بعد از كسب استقلال كشور(1298ش- 1919م) چند طياره از اتحاد شوروي سابق و آلمان خريداري و اولين ميدان هوايي افغانستان به نام:«خواجه رواش» در كابل ساخته شد.

اولين ليسه(دبيرستان): اولين ليسه در زمان حكومت حبيب الله خان(19019-1901م) در سال 1282 هـ .ش/1903م در كابل تأسيس شد.

اولين دارالمعلمين(تربيت معلم): اولين دارالمعلمين ابتدايي در افغانستان نيز در عصر امير حبيب الله خان تأسيس گرديد كه مدت آن سه سال بود و 80 نفر در آن تحصيل مي‌كردند. در هر دوره اين مؤسسه 30 نفر معلم تربيت مي‌كرد تا در ولايات رفته مدارس جديدي را به وجود آوردند و يا در مدارس خود مركز فعاليت نمايند. در آن عصر در ولايات تعليم و تربيت به شكل قديمي و سنتي توسط ملا امام- امام جماعت- صورت مي‌گرفت. امير حبيب الله دستور داد تا در تمامي مساجد تعليم كودكان طبق برنامه رسمي معارف وزارت آموزش و پرورش و زير نظر مأمور مكاتب رسمي صورت گيرد. اما اين دستور امير حبيب الله خان بنا به دلايلي جنبه‌ي عملي پيدا نكرد.

اولين اتومبيل: اتومبيل براي اولين بار در زمان امير حبيب الله وارد افغانستان شد كه در ابتدا مخصوص سواري امير و درباريان بود.

اولين نيروگاه: نخستين نيروگاه برق در افغانستان در زمان پادشاهي امير حبيب الله خان در كابل ساخته شد.

اولين طرح احداث راه آهن: در عصر امان الله(1929-1919م) توسط مهندسان آلماني در حد خيلي محدود از كابل تا دارالامان به اجرا در آمد. در حال حاضر در افغانستان در تكه راه آهن وجود دارد كه ادامه‌ي شبكه راه آهن روسيه است. يك خط آهن حدود 10 كيلومتر از كوشك، در جمهوري تركمنستان تا تور غندي در خاك افغانستان امتداد يافته و دیگري خط آهني به طول 15 كيلومتر از شهر ترند در جمهوري ازبكستان تا خيرآباد اين دو خط آهن محدود توسط روس‌ها براي تسهيل حمل و نقل احداث گرديده است.

اولین اسکناس: اولین پول کاغذی (اسکناس يا بانکنوت) افغانستان در سال ۱۲۹۸خورشیدی در دوره امان الله خان به ارزش یک روپیه کابلی به چاپ رسید.در سمت راست این پول، نماد حکومت افغانستان ( محراب و منبر) و در وسط آن نشان حکومت امانی و در سمت چپ، عبارت "یک روپیه کابلی" به زبان فارسی نوشته شده بود.